Endeldarmkanker
Jaarlijks krijgen ruim 120.000 mensen de diagnose kanker in Nederland. Daarvan zo'n 12.000 mensen (endel)darmkanker. Endeldarmkanker bevindt zich in het einde van de darm (het rectum).Dit treft ongeveer 3000 mensen, tegenover 9.000 mensen waarbij darmkanker wordt vastgesteld. Bij beide betreft het zowel mannen als vrouwen, doorgaans ouder dan 60 jaar.
Wat is het?
(Endel)Darmkanker ontstaat vrijwel altijd uit een poliep. Dat is een woekering van het darmslijmvlies. De meeste poliepen zijn goedaardig en blijven dat ook. Slechts in een klein percentage poliepen komen ‘onrustige cellen’ voor. Als kwaadaardige cellen in de wand van de darm groeien, spreken we van darmkanker. Wanneer de cellen zich verspreiden via bloedvaten, kunnen uitzaaiingen ontstaan.
Bij een klein deel van de mensen die deze ziekte jaarlijks krijgen, is een erfelijke aanleg de belangrijkste oorzaak. Verder zijn precieze oorzaken niet bekend.
Symptomen
- een veranderd ontlastingspatroon;
- bloed bij de ontlasting;
- bloedarmoede door ijzergebrek, darmpoliepen in het verleden, of een erfelijke belasting;
- loze aandrang.
In ons ziekenhuis is de zorg voor (endel)darmkankerpatiënten gestructureerd in een zorgpad. Daardoor kunnen wij snel helpen, en de tijd tussen onderzoek en behandeling kort houden.
Onderzoek en diagnose
Vaak verwijst de huisarts u naar het Deventer Ziekenhuis voor een darmonderzoek, ook wel een endoscopie genoemd. U komt dan ook op het intakespreekuur van de MDL-arts. Wanneer er sprake lijkt te zijn van (endel)darmkanker, zal de MDL-arts dit direct na de scopie met u bespreken. Daarom is het belangrijk dat u iemand meeneemt naar de endoscopie afspraak. Er worden ook vervolgonderzoeken gepland. Het doel ervan is om erachter te komen of er sprake is van uitzaaiingen. Ook krijgt u de contactgegevens mee van de Casemanager GE. Zij zijn het aanspreekpunt voor u.
Onderzoeken
Casemanager GE
MDO
Als de uitslagen van onderzoeken bekend zijn, wordt in het multidisciplinair overleg van specialisten besproken welke behandeling voor u geschikt is.
Welke behandeling geschikt is hangt af van:
- de grootte van de tumor, en of de tumor is doorgegroeid;
- de locatie van de tumor: in de endeldarm of in de dikke darm;
- of er uitzaaiingen zijn en zo ja, waar en hoeveel;
- uw algehele conditie;
- of u andere ziekten hebt;
- uw leeftijd.
Bij het overleg zijn de maag-, darm- en leverarts (MDL), chirurg, internist-oncoloog, radioloog, radiotherapeut, patholoog en casemanager aanwezig. Zij vragen zo nodig advies aan de collega's van het Antonie van Leeuwenhoek Ziekenhuis in Amsterdam.
Via uw specialist krijgt u dit advies te horen, specifiek voor uw situatie. Vaak zal bij dit gesprek ook één van de casemanagers aanwezig zijn.
Casemanagers
Binnen het Deventer Ziekenhuis werken casemanagers op het zorgpad (endel)darmkanker. De casemanager is een verpleegkundige die voor de patiënt (en naasten) een vast aanspreekpunt is gedurende het gehele behandeltraject, ongeacht welke specialist de hoofdbehandelaar is. Denk aan vragen over de diagnose, behandeling en nazorg.
Zo nodig verwijst de casemanager door naar andere zorgverleners. Op het spreekuur besteedt de casemanager aandacht aan de bijwerkingen van een behandeling, het medicatiegebruik, de voeding en conditie. Ook heeft zij/hij oog voor de lichamelijke en emotionele gevolgen van uw ziekte en behandeling.
BeterDichtbij app
De casemanagers zijn bereikbaar via de BeterDichtbij app (informatie hierover bij de secretariaat OCD) of via telefoonnummer Oncologisch Centrum Deventer (0570-536373).
Mensen boven 70 jaar
We hebben extra aandacht voor de patiënten met (endel)darmkanker die 70 jaar of ouder zijn. Uit onderzoek blijkt namelijk dat mensen van 70 jaar of ouder snel achteruitgaan tijdens een ziekenhuisopname of door een behandeling. Ze zijn vaak niet meer in staat de dingen te doen die ze voorheen graag deden.
Om dit voorkomen zal de casemanager u een aantal vragen stellen om risicofactoren te achterhalen. Als blijkt dat u kwetsbaar bent, krijgt u een afspraak bij de geriater (ouderenarts), diëtist en fysiotherapeut. De geriater zal dan ook bij het multidisciplinaire overleg aanwezig zijn. Op deze manier kunnen de specialisten nog meer een advies op maat aan u geven.
Behandeling gericht op genezing
Welke behandeling voor u het beste is hangt af van verschillende factoren. Bij behandeling gericht op genezing (ook wel curatieve behandeling genoemd) zijn er verschillende behandelmogelijkheden.
-
Soms is er een andere voorbehandeling nodig. Deze voorbehandeling bestaat uit een langere bestraling voor de operatie en chemotherapie in tabletvorm. Deze voorbehandeling is nodig als:
- de tumor door de darmwand heen is gegroeid;
- uit de MRI blijkt dat meerdere lymfeklieren zijn aangetast (maar de tumor niet in andere organen is ingegroeid of uitgezaaid).
Het doel is de kans te vergroten dat de tumor helemaal wordt verwijderd. Ook vergroot je de kans dat de tumor niet terugkomt. Deze bestraling is uitwendig. U krijgt dan ongeveer zes weken bestraling en daarbij chemotherapie in tabletvorm.
Na deze voorbehandeling krijgt u opnieuw een endoscopie, een MRI- en een CT-scan. Zo beoordelen we het effect van de voorbehandeling.
Hiervoor krijgt u afspraken bij de chirurg, internist-oncoloog, de radiotherapeut (bestralingsarts) en de casemanager. Zij zullen u uitleg geven over de geadviseerde behandeling, zodat u samen met de specialisten beslist. Meld gerust als u hier meer tijd voor nodig heeft. Dan wordt er een extra afspraak gepland.
-
In specifieke situaties kan geadviseerd worden te starten met immunotherapie Dit kan zijn om de tumor te verkleinen zodat dan opnieuw beoordeeld kan worden wat de beste behandeling is.
-
Bij ver doorgegroeide tumoren blijft er soms kwaadaardig weefsel achter na de operatie. Het is voor de chirurg niet altijd mogelijk om alle kankercellen te verwijderen als de tumor in omliggende weefsels is gegroeid. Het achterblijven van kankercellen wordt door chirurgen ook wel een ‘positieve snijrand’ genoemd. In sommige situaties kan er dan tijdens de operatie, op de plek waar de tumor is verwijderd, extra bestraald worden. Deze vorm van bestraling heet intra-operatieve bestraling (IORT). Door deze zeer precieze, inwendige manier van bestralen kan een veel hogere dosis straling toegediend worden. Na de bestraling maakt de chirurg de buik dicht. IORT wordt slechts in enkele ziekenhuizen in Nederland gegeven. We zullen u dan verwijzen naar het UMCG in Groningen of het Catherina Ziekenhuis in Eindhoven.
-
Fit de operatie in
Gebleken is dat fitte mensen minder risico lopen op een complicatie tijdens de operatie en sneller van de operatie herstellen. Daarom is in het Deventer Ziekenhuis gestart met het programma Fit4Surgery, waarbij als uw situatie daarvoor geschikt is, voor de operatie samen met fysiotherapie en diëtetiek gewerkt wordt aan het verbeteren van uw conditie en voedingstoestand. U stopt met roken als u een roker bent. De casemanager zal u hierover inlichten.
Er kan bij u direct een operatie worden voorgesteld, maar ook na een voorbehandeling, zoals bestraling chemotherapie of immunotherapie.
- Bij een kleine oppervlakkige tumor kan de MDL arts tijdens een endoscopisch onderzoek het weefsel verwijderen. U wordt dan niet naar de chirurg verwezen. Als het weefsel helemaal verwijderd is en de tumor geen kenmerken heeft die het risico op uitzaaiingen in de lymfeklieren groot maken is de behandeling klaar.
- Als er meer weefsel moet worden weggenomen verwijst de MDL-arts u naar de chirurg voor een TAMIS of TEM. De operatie wordt via de anus gedaan.
- LAR. Bij deze operatie, ook wel laag anterieure resectie (LAR) genoemd, wordt het gedeelte waar de afwijking zit verwijderd en worden de 2 darmdelen weer aan elkaar gehecht.
- APR. Bij deze operatie, ook wel abdomino perineale resectie (APR) genoemd, worden het laatste deel van de endeldarm en de anus verwijderd. Daarna legt de specialist legt een blijvend stoma van de dikke darm aan.
- Een stoma aanleggen.
-
Soms wordt aanvullend aan de operatie chemo- of immunotherapie geadviseerd.
-
Het Deventer Ziekenhuis is één van de ziekenhuizen die de behandeloptie hebben die “wait and see” genoemd wordt. Binnen onze regio worden patiënten hiervoor naar het Deventer Ziekenhuis verwezen. De chirurgen, maag-darm-lever artsen en de radiologen zijn hiervoor geschoold door het Antonie van Leeuwenhoek ziekenhuis in Amsterdam.
Behandeling als genezen niet meer mogelijk is
Welke behandeling voor u het beste is hangt af van verschillende factoren.
Als een genezende behandeling niet mogelijk is, bijvoorbeeld omdat er uitzaaiingen zijn spreken we van een palliatieve behandeling. De specialist richt zich samen met u op kwaliteit van leven, het behandelen van klachten:
- Immunotherapie
- Chemotherapie
- Radiotherapie
- Een stoma aanleggen
- Experimentele behandeling
Studies
In veel academische ziekenhuizen en gespecialiseerde kankercentra wordt onderzoek gedaan naar nieuwe behandelingen van endeldarmkanker. Het gaat hierbij om behandelingen waarvan niet direct duidelijk is of die beter zijn dan de bestaande behandelingen. Meer weten? Vraag uw specialist, hij kan u eventueel doorsturen.
Het Deventer Ziekenhuis doet ook mee voor (endel)darmkanker in een groot aantal wetenschappelijk onderzoeken. Op deze manier is beter inzicht te krijgen in welke factoren van invloed zijn op het succes van de behandeling en op de kwaliteit van leven.
Nazorg
Na een behandeling voor (endel)darmkanker blijft u onder controle van de chirurg. Deze controles zullen vijf jaar gedaan worden. Volgens een landelijk bepaald schema zal er bloedonderzoek plaatsvinden. En zal er om de zoveel tijd een CT scan en een darmonderzoek plaatsvinden. De chirurg zal aangeven wanneer deze zullen plaats vinden.
Mocht een stoma nodig geweest zijn als behandeling dan kunt u via onderstaande link hier meer informatie over vinden.
Download de folder
Hebt u een operatie ondergaan en ondervindt u problemen met uw ontlasting? Dit kunt u aangeven bij de chirurg of bij de casemanager.
Verwezen door een ander ziekenhuis
In de regio kunnen mensen naar het Deventer Ziekenhuis worden verwezen voor:
- Endeldarmoperatieperatie
- Wait and see
Gegevens van uw ziekenhuis worden verstuurd naar het Deventer Ziekenhuis en u wordt besproken door het team van specialisten. Daarna wordt er vaak extra onderzoek aangevraagd in het Deventer Ziekenhuis en volgt een afspraak bij de chirurg en casemanager op het spreekuur.
Operatie
Er kan bij u direct een operatie worden voorgesteld, maar ook na een voorbehandeling.
- Bij een kleine oppervlakkige tumor kan de MDL arts tijdens een endoscopisch onderzoek het weefsel verwijderen. U wordt dan niet naar de chirurg verwezen. Als het weefsel helemaal verwijderd is en de tumor geen kenmerken heeft die het risico op uitzaaiingen in de lymfeklieren groot maken is de behandeling klaar.
- Als er meer weefsel moet worden weggenomen verwijst de MDL-arts u naar de chirurg voor een TAMIS of TEM. De operatie wordt via de anus gedaan.
- LAR. Bij deze operatie, ook wel laag anterieure resectie (LAR) genoemd, wordt het gedeelte waar de afwijking zit verwijderd en worden de 2 darmdelen weer aan elkaar gehecht.
- APR. Bij deze operatie, ook wel abdomino perineale resectie (APR) genoemd, worden het laatste deel van de endeldarm en de anus verwijderd. Daarna legt de specialist legt een blijvend stoma van de dikke darm aan.
Wait and see
Het Deventer Ziekenhuis is één van de ziekenhuizen die de behandeloptie hebben die “wait and see” genoemd wordt . Binnen onze regio worden patiënten hiervoor naar het Deventer Ziekenhuis verwezen. De chirurgen, maag-darm-lever artsen en de radiologen zijn hiervoor geschoold door het Antonie van Leeuwenhoek ziekenhuis in Amsterdam.
Wait and See houdt in dat patiënten bij wie de tumor is verdwenen na bestraling en chemotherapie de optie krijgen om niet te opereren maar af te wachten. Bij deelname aan Wait-and-see wordt u vijf jaar lang intensief en zorgvuldig gecontroleerd om eventuele terugkerende endeldarmkanker in een vroeg stadium op te sporen. De controles zijn gelijk aan die van patiënten die wel geopereerd worden, met de aanvulling van een MRI-scan, sigmoïdscopie en bloedonderzoek (CEA).