Ouderen-mishandeling

En dan hebben we het niet altijd over mishandeling in de zin van slaan of schoppen. Opzettelijk verwaarlozen, misbruiken of geestelijk kwellen. Ook die verschrikkingen komen voor, maar gelukkig op kleinere schaal. De ouderenmishandeling die we veel zien, is die van de ontspoorde mantelzorg. En vindt plaats op de dunne scheidslijn van zorg en onmacht.

Taboesfeer

Een voorbeeld: moeder woont alleen en kan zich niet zo goed meer redden. Ook zijn er zorgen over haar veiligheid. Een indicatie voor het verpleeghuis is er niet; en ook bij andere vormen van (thuis-)zorg valt ze net tussen de wal en het schip. Dus lossen de kinderen het zelf op. Maar die wonen op afstand, zelfs ver weg. Omdat ze horen dat moeder ’s middags op straat rondwaart, besluiten ze haar vast te binden. Ter bescherming en uit pure liefde en zorg. ‘Deze vorm van ouderenmishandeling komt veel voor’, zegt Janet ten Brinke, aandachtsfunctionaris kinder- en ouderenmishandeling in het Deventer Ziekenhuis. ‘Voor kindermishandeling bestaan protocollen om een patiëntje op bijvoorbeeld terugkerende blauwe plekken of angstig gedrag te screenen en het te melden. Ouderenmishandeling zit daarentegen nog in de taboesfeer; en is vaak nog onbekend terrein voor de zorgverleners.’ Daarom trekt Janet samen met verpleegkundige Liduine Wellink (geriatrie) het ziekenhuis in om er haar collega’s te informeren over het fenomeen. Om de artsen en verpleegkundigen, maar ook de polikliniekassistenten, te leren hoe ze ouderenmishandeling herkennen. En erkennen. Aan te sporen om met de familie in gesprek te gaan over wat ze zien.

Onmacht

‘Zo’n gesprek komt vaak als een verlossing’, weet Janet. ‘Zo groot is vaak de onmacht bij de familieleden. Niet zelden zijn ze blij als eindelijk iemand het onderwerp op tafel legt en er actie wordt ondernomen. Er professionele hulp komt. Janet wil haar collega’s – maar ook de mensen thuis – daarom op het hart drukken: laat het niet over je kant gaan, maar neem actie. Ga in gesprek, en kom samen tot een oplossing. Of doe anders een melding via www.vooreenveiligthuis.nl.

Naar schatting worden jaarlijks 200.000 ouderen boven de 65 jaar mishandeld. Onder ouderenmishandeling vallen lichamelijke en psychische mishandeling, verwaarlozing, seksueel misbruik en financiële uitbuiting. Alle vormen komen niet alleen thuis voor, maar ook in de zorginstellingen. Janet: ‘Ook daar voert onmacht dan de boventoon. Je kent de verhalen wel van ouderen die slechts een paar keer in de week worden gewassen omdat het personeel te druk is. Op de Spoedpost komt soms iemand binnen met een luier aan die stijf staat van de urine. Verschrikkelijk. We nemen dan direct contact op met de collega’s om er wat aan te doen.’

==

Waaraan herken je ouderenmishandeling

Bij de oudere
• geeft onsamenhangende en tegenstrijdige verklaringen voor lichamelijke verwondingen
• maakt een depressieve en verwarde indruk
• ziet er onverzorgd uit en de huishouding is verwaarloosd
• krijgt geen gelegenheid om alleen met andere mensen te praten
• is geld of spullen kwijt

Bij de verzorger
• geeft onsamenhangende en tegenstrijdige verklaringen voor lichamelijke verwondingen
• toont zich onverschillig voor het welzijn van de oudere
• vertoont verschijnselen van overbelasting
• probeert andere mensen buiten de deur te houden
• scheldt of schreeuwt tegen de oudere in de aanwezigheid van bijvoorbeeld de arts of hulpverlener.