Vruchtbaarheidsproblemen - onvervulde kinderwens
Wanneer een gewenste zwangerschap uitblijft, kun je ervoor kiezen medische hulp te zoeken. Een eerste stap is een bezoek aan je huisarts. Mogelijk verwijst hij of zij je door. Wat kun je verwachten? En hoe bepaal je naar welke kliniek je gaat? Freya geeft graag antwoord op jouw vragen.
Onderzoek en diagnose
Als de zwangerschap langer dan een jaar op zich laat wachten, of als u een zeer onregelmatige cyclus hebt kan de huissarts u doorverwijzen en vindt er een Oriënterend Fertiliteits Onderzoek (OFO) plaats en kan de huisarts u doorverwijzen naar de gynaecoloog.
Wat is een OFO?
Een oriënterend fertiliteitsonderzoek (OFO) bestaat uit verschillende onderzoeken die vaak in een stappenplan gevolgd worden: een gesprek, een lichamelijk onderzoek en aanvullende onderzoeken.
Wanneer komt u in aanmerking voor een OFO?
U komt voor een OFO in aanmerking als u na 1 jaar onbeschermd seksueel contact niet zwanger bent geworden.
Mogelijke oorzaken
Bij een OFO wordt er gekeken wat de oorzaak kan zijn dat u niet zwanger wordt. Mogelijke oorzaken zijn:
- de kwaliteit van het sperma;
- geen eisprong;
- afwijkingen in het slijm van de baarmoederhals;
- slecht of niet doorgankelijke eileiders;
Wat u kunt verwachten tijdens een OFO?
De stappen hierin kunnen in uw situatie mogelijk iets anders verlopen dan hier wordt beschreven.
- Persoonlijke vragen
Om een diagnose te stellen, zal de arts je allerlei vragen stellen. Ook persoonlijke en intieme vragen. Hij/zij zal bijvoorbeeld willen weten hoe je menstruatiecyclus eruit ziet, hoe de menstruatie verloopt, hoe je seksuele relatie is, etc. Het is niet gek dat je je hier ongemakkelijk bij voelt; dit zijn geen onderwerpen die je makkelijk met een vreemde bespreekt. De arts stelt deze vragen vanuit zijn/haar professionele achtergrond en met maar één doel voor ogen: jou helpen bij het zwanger worden! - Onderzoek
Na een uitgebreid gesprek tussen de gynaecoloog, u en uw partner, wordt er inwendig (met een echo) gekeken naar de baarmoeder en eierstokken. Soms wordt er een uitstrijkje gemaakt en een kweek afgenomen van de baarmoedermond. Meestal worden er in de loop van enkele weken enkele echo-onderzoeken verricht om te kijken of er sprake is van een normale eisprong. Ook wordt er bloed afgenomen op verschillende tijdstippen. De man wordt gevraagd om een zaadmonster in te leveren.
Soms wordt een kijkoperatie verricht om inwendig in de buik de baarmoeder en eierstokken/eileiders te kunnen bekijken, of wordt er op de röntgenafdeling een foto met contrastvloeistof gemaakt van de baarmoeder en eileiders. Afhankelijk van de bevindingen en uw persoonlijke situatie zal de gynaecoloog voorstellen wel of geen behandeling in te stellen.
Het is goed mogelijk dat dit de eerste keer is dat je zo’n onderzoek krijgt en je kunt het als grensoverschrijdend en onplezierig ervaren. Vraag om uitleg van alle handelingen die gedaan worden, voor zover de arts dit niet uit zichzelf doet. Heb je angst of voel je je ongemakkelijk? Bespreek dit gerust met je arts. Hij of zij zal de tijd nemen om je zo goed mogelijk op je gemak te stellen en je te ondersteunen. Natuurlijk kun je ook je partner meenemen naar dit consult en vragen of deze bij het onderzoek bij je blijft.
Hoe ontstaat onvruchtbaarheid?
Hoe ontstaat onvruchtbaarheid bij de vrouw?
Bij vrouwen kan onvruchtbaarheid verschillende oorzaken hebben:
- Er gaat iets fout bij de aanmaak van hormonen. Hierdoor heeft de vrouw bijvoorbeeld geen eisprong. Of de bevruchte eicel kan zich niet in de baarmoeder nestelen. Voorbeelden zijn het polycysteus-ovariumsyndroom en hypothyreoïdie.
- De eileiders zijn dichtgegroeid door een infectie. De eicellen kunnen dan niet in de baarmoeder komen. Zo'n infectie kan ontstaan door een SOA (seksueel overdraagbare aandoening), door littekenvorming of ontstekingen in het bekken, verklevingen of endometriose.
- Er zijn afwijkingen aan de baarmoeder waardoor het embryo zich niet kan innestelen. Dat is bijvoorbeeld zo bij verklevingen, zoals bij het Asherman syndroom: de voorkant en de achterkant van de baarmoeder zitten dan voor een deel aan elkaar vast.
Heeft uw moeder tijdens haar zwangerschap DES geslikt, dan hebt u meer kans op een afwijkingen aan uw baarmoeder.
- Een hoge leeftijd. Vrouwen zijn dan minder vruchtbaar.
- Een afweer tegen het mannelijk zaad.
- Een vervroegde overgang.
- overgewicht. Hierdoor kunnen problemen ontstaan met de eisprong.
- Ook roken en alcohol drinken maken de kans op een zwangerschap kleiner. Het is verstandig hiermee te stoppen voordat u probeert zwanger te worden.
Hoe ontstaat onvruchtbaarheid bij de man?
Bij mannen kan onvruchtbaarheid verschillende oorzaken hebben:
- Een slechte zaadkwaliteit
Er zijn geen of te weinig zaadcellen, de zaadcellen bewegen niet genoeg of de vorm van de zaadcellen is afwijkend. Hierdoor kunnen ze niet in de eicel doordringen.
Hoe ontstaat een slechte zaadkwaliteit?
Door een te hoge temperatuur. De temperatuur in de zaadballen moet ongeveer 2°C lager zijn dan de lichaamstemperatuur. Soms wordt de temperatuur te hoog, bijvoorbeeld bij langdurige koorts, bij een spatader in de zaadbal of een niet ingedaalde testikel (retentio testis). Ook zittend werk, strak ondergoed, saunabezoek en warme baden kunnen zorgen voor een te hoge temperatuur. Roken en veel alcohol drinken hebben een slechte invloed op het zaad. Bepaalde medicijnen. Medicijnen tegen kanker veroorzaken bijvoorbeeld vaak onvruchtbaarheid. Een ontsteking van de zaadballen kan leiden tot onvruchtbaarheid. Zo'n ontsteking kan bijvoorbeeld ontstaan door de bof of door een SOA (seksueel overdraagbare aandoening).
- De zaadleiders zijn geblokkeerd waardoor het zaad er niet meer doorheen kan. Dit kan komen door een infectie, bijvoorbeeld een SOA.
- Een hormonale ziekte of een erfelijke ziekte, zoals het Klinefelter syndroom.
- Soms stroomt het sperma bij de zaadlozing de verkeerde kant op en komen de zaadcellen niet via de penis naar buiten, maar in de blaas terecht (retrograde ejaculatie). Dit is een zeldzaam verschijnsel dat soms voorkomt bij mannen met diabetes mellitus (suikerziekte) en bij mannen die zijn geopereerd aan hun prostaat.
Behandeling
De behandeling van onvruchtbaarheid hangt af van de oorzaak.
Mogelijke behandelingen zijn:
- spontane zwangerschap afwachten;
- medicijnen (tabletten of injecties) die de groei van een follikel (=eiblaasje) en ovulatie stimuleren;
- medicijnen in combinatie met intra-uteriene inseminatie (IUI) = inbrengen van zaadcellen in de baarmoeder met behulp van een dun slangetje;
- In Vitro Fertilisatie (IVF) procedure waarbij na stimulatie van de groei van eiblaasjes de eitjes met aanprikken worden verkregen en vervolgen in het laboratorium worden bevrucht. Hierna vindt terugplaatsing plaats in de baarmoeder van 1 of 2 bevruchte embryo’s) Het aanprikken van de eiblaasjes (IVF-punctie) wordt verricht in het Deventer Ziekenhuis, de terugplaatsing vindt plaats in de Isala Klinieken in Zwolle.
Of het uiteindelijk lukt om zwanger te worden blijft onzeker.