Expertisecentrum darmsparende behandelingen (voor verwijzers)

De standaard behandeling van darmkanker bestaat uit het weghalen van het gedeelte van de darm waar de tumor zit, plus de bijbehorende buikvliezen en lymfeklieren. Deze behandeling is van toepassing voor de meeste patiënten, omdat de tumor - als deze ontdekt wordt - vaak al gevorderd is en er een risico bestaat dat de lymfeklieren ook besmet zijn.

Deze operaties zijn best ingrijpend, zeker op oudere leeftijd. Als het de endeldarm betreft, is er ook een kans op een stoma. Een belangrijk probleem bij darmoperaties is naadlekkage. Dit geeft een behoorlijke nasleep, soms moet er dan ook een tijdelijk stoma aangelegd worden.

We moeten echter vooral niet uit het oog verliezen dat deze operaties bij de meeste patiënten vlekkeloos verlopen. Problemen ontstaan vooral bij patiënten die veel andere ziektes hebben, oud zijn, verzwakt. De keuze kan dan soms heel moeilijk zijn.

Als darmkanker nog klein en oppervlakkig is kan de patiënt in aanmerking komen voor een darmsparende behandeling. Voorwaarde is wel dat de tumor niet in of doorheen de spierlaag van de darm is gegroeid maar alleen nog in het slijmvlies (de binnenbekleding) zit.
Een tweede voorwaarde is dat er geen uitzaaiingen zijn. Bij iedereen wordt dan ook eerst een CT-scan, en / of MRI scan gemaakt, een longfoto en bloedonderzoek. Immers, als er toch uitzaaiingen zijn zal een lokale verwijdering nooit tot genezing leiden. Bij kleine tumoren is de kans hierop gelukkig heel klein.

Omdat er verschillende technieken en benaderingen mogelijk zijn, wordt iedere patiënt eerst gezamenlijk beoordeeld door een maag-darm-leverarts en een darmchirurg. Dit gebeurd tijdens een endoscopisch onderzoek, waarbij beiden aanwezig zijn. Daarbij wordt ook vaak gebruik gemaakt van een inwendige echografie. Ook wordt er natuurlijk uitgebreid gesproken over de mogelijkheden. Dit is belangrijk voor een optimale keuze van welke techniek gebruikt gaat worden. We vinden het erg belangrijk dat een patiënt van tevoren goed op de hoogte is en meedenkt over het besluit. De definitieve keuze wordt tijdens het multidisciplinaire oncologische overleg gemaakt als de situatie helemaal in kaart is gebracht.

Als er gekozen wordt voor een darmsparende behandeling, zijn er globaal twee methoden:

Endoscopische Submucosale Dissectie, waarbij de tumor middels een endoscopie wordt benaderd en heel minutieus van de darmwand wordt losgemaakt; Dit is de kleinst mogelijke ingreep, waarbij de patiënt dezelfde dag naar huis gaat (in principe). Deze behandeling wordt uitgevoerd door de Maag-Darm-Leverarts en duurt circa 2 tot 3 uur. Het vindt plaats op de endoscopie-afdeling en wordt uitgevoerd onder sedatie, een lichte maar nauwkeurig controleerbare vorm van een roesje.

Transanale minimaal invasieve chirurgie: hierbij wordt via de anus de plek waar de tumor zit lokaal weggenomen en de wond gehecht. Deze techniek is alleen geschikt voor afwijkingen in de endeldarm. Deze behandeling wordt uitgevoerd door de endeldarmchirurg. De meeste patiënten verblijven hiervoor 2 dagen in het ziekenhuis. Het vindt plaats op de operatiekamer onder narcose.

Beide technieken hebben als voordeel dat een grote (endeldarm) operatie kan worden vermeden.

1. Colonstents bij tumoren die de darm afsluiten
Grote darmkankers die de darm afsluiten kunnen beter niet meteen geopereerd worden, omdat de darm verderop door de afsluiting sterk is uitgezet. De afdeling MDL van het DZ is een landelijk expertisecentrum in het oplossen van dit probleem door het plaatsen van een stent. Daarmee kan zonder operatie (een stoma) de doorgang hersteld worden, zodat de darm in veel betere conditie geopereerd kan worden. Dat leidt uiteindelijk tot veel minder stoma’s.

2. Wait & See bij grote endeldarmtumor
Patiënten met een gevorderde endeldarmkanker worden altijd vooraf behandeld met bestraling en een tablet die de weefsels nog gevoeliger maakt voor bestraling. Hoewel dat geen echte chemotherapie-kuur is, behoren deze tabletten wel tot deze categorie medicijnen. Men spreekt dan ook wel van chemoradiotherapie.
Bij een deel van de patiënten is de tumor na de voorbehandeling weg. Er is niets meer van terug te vinden, niet bij endoscopisch onderzoek en ook niet op de scan.

De vraag is dan of er wel een zware endeldarmoperatie – soms met stoma - moet volgen.
Het Deventer Ziekenhuis heeft speciale expertise op dit vlak. In samenwerking met het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis kan hen een zogenaamd Wait & See traject worden aangeboden, bestaande uit nauwkeurige controles Elke drie tot zes maanden wordt bijv. de MRI scan en de endoscopie herhaald. Op deze manier kan bij een aantal patiënten het verwijderen van de endeldarm voorkomen worden.

In het Deventer Ziekenhuis wordt wetenschappelijk onderzoek verricht. Op deze manier is beter inzicht te krijgen in welke factoren van invloed zijn op het succes van de behandeling en op de kwaliteit van leven.

Scapura-onderzoek

MDL-arts Frank ter Borg van het Deventer Ziekenhuis is de initiator van het landelijke Scapura-onderzoek. Een onderzoek dat moet gaan uitwijzen of operaties aan de dikke darm overbodig zijn na het verwijderen van een kwaadaardige poliep. Het onderzoek is onder meer relevant gezien de invoering van het bevolkingsonderzoek darmkanker waardoor meer en eerder aandoeningen worden gevonden. Lees hier het artikel van MDL-arts Frank ter Borg over het onderzoek of klik op www.scapura.nl voor meer informatie.

Matilda-studie

In het Deventer Ziekenhuis, maar in verschillende andere ziekenhuizen wordt onderzocht welke techniek het best gebruikt kan worden voor het verwijderen van grote darmpoliepen: EMR en ESD. Bij de EMR techniek (piecemeal endoscopische mucosale resectie) haalt de arts de poliep in kleine hapjes weg, met behulp van een speciale snaar (een soort lasso). Bij de ESD-techniek wordt de poliep met een klein mesje losgesneden van het omliggende darmslijmvlies en daarna van de bodem. Kijk voor meer info op www.matildastudie.nl.

Behandeling en uitkomsten vandikkedarm- en endeldarmkanker

Als enige niet-academische ziekenhuis speelt het Deventer Ziekenhuis een hoofdrol in een nieuw onderzoek naar darm- en endeldarmkanker. Doel van het onderzoek is om van zoveel mogelijk patiënten met dikkedarm- of endeldarmkanker gegevens te verzamelen. Het ziekenhuis fungeert vooral als biobank. Aan de hand van deze gegevens en verder wetenschappelijk onderzoek,wordt geprobeerd beter te voorspellen welke patiënten voordeel hebben van een bepaalde behandeling. Lees hier een artikel over het onderzoek.

EPoS-project

De afdeling MDL participeert in een onderzoek naar interval carcinomen (nieuwe tumoren ondanks semirecente coloscopie) en gaat participeren in een Europese studie naar het surveillance-interval na poliepectomie: het EPoS-project. Dit project behandelt een van de belangrijkste uitdagingen in de preventie van darmkanker. Het doel van de studie is om betere surveillance intervallen te vinden voor patiënten met colorectale poliepen. De studie wordt uitgevoerd door toonaangevende onderzoekers binnen de gastro-enterologie, epidemiologie en biostatistiek uit Europa en de Verenigde Staten. Klik hier voor meer informatie over het EPoS-project.