Kom in Beweging - Ouderen
Ouderen kunnen tijdens een opname snel achteruitgaan. Dit kan voor een deel voorkomen worden met goede voeding en voldoende beweging.
Verklein de kans op delier
Als je lichamelijk niet in orde bent kunnen ook de hersenen wat ontregeld raken. De (acute) verwardheid die dan kan ontstaan, noemen we een delier. Bij ouderen zijn de hersenen wat ouder en daardoor kwetsbaarder. Een delier komt dan ook vaker voor bij ouderen die worden opgenomen in het ziekenhuis en bij ernstig zieke patiënten. Een delier trekt weer weg als je lichamelijk opknapt.
Dagstructuur
Om de kans op het ontwikkelen van een delier te verkleinen of te zorgen dat een delier eerder weg trekt, is het belangrijk om een duidelijke dagstructuur aan te houden. Denk hierbij aan het volgende:
- Draag overdag uw kleding en in de nacht uw pyjama.
- Zet uw bril op en doe uw gehoorapparaten in.
- Kom uit bed. Ook als u zich ziek voelt is het toch goed momenten uit bed te komen en op de stoel te zitten of een stukje te lopen. Zoek hierin een balans tussen activiteit en rust. Of bekijk hier een aantal tips.
- Blijf goed eten en drinken. Houdt vaste tijden aan voor de maaltijden. Volg hierbij het advies van de arts, verpleegkundige of diëtiste.
- Eet aan tafel. Eet eventueel samen met uw bezoek.
- Zorg dat u de klok kunt zien dus altijd weet hoe laat het is.
- Zorg voor veel daglicht overdag. Dit maakt ook dat u beter slaapt ‘s nachts
Blijf in beweging
Met het ouder worden neemt ons uithoudingsvermogen af, vermindert onze spiermassa en reageren we wat trager. Hierdoor neemt de kans op vallen toe. Bewegen wordt daarom steeds belangrijker, terwijl het soms ook moeilijker lijkt te worden.
We willen voorkomen dat u valt
Ook bij uw opname in het Deventer Ziekenhuis is in beweging blijven van belang. Zeker als dit voor opname al niet vanzelf ging. Gebruikte u voor opname al een loophulpmiddel (stok, rollator etc.) neem deze dan mee bij uw ziekenhuisopname.
Het kan goed zijn dat het bewegen voor uw ziekenhuisopname al wat moeizamer ging. Ervaart u problemen in het bewegen, dan kan een fysiotherapeut met u meekijken en waar nodig helpen en/of adviseren. In het Deventer Ziekenhuis werken ook fysiotherapeuten die zich hebben gespecialiseerd in de oudere mens. Zij kunnen samen met u kijken wat er nodig is om het bewegen voor u makkelijker te maken.
Dit kunt u zelf doen om het risico op vallen te verkleinen:
- Blijf voldoende in beweging. Weet u niet goed hoe? Kijk dan eens naar de Beweegtips.
- Gebruik een loophulpmiddel (rollator of wandelstok) als u zich onzeker voelt tijdens het lopen.
- Behoud uw spierkracht! Dit kunt u doen middels gerichte oefeningen. Denk bijvoorbeeld aan opstaan vanuit een stoel zonder uw armen te gebruiken.
- Zorg dat u in huis zo min mogelijk "obstakels" heeft. Denk hierbij aan kleedjes (ook in uw badkamer) en het aanpassen van drempels.
Fysiotherapie bij vallen/valrisico
Gericht trainen onder begeleiding van een fysiotherapeut kan ook het valrisico helpen verkleinen. Spierkracht, coördinatie en balans kan nog op elke leeftijd en niveau getraind worden.
Zelfstandig eten en drinken
Eten en drinken zorgt ervoor dat we in leven blijven. Om te kunnen eten en drinken, bewegen we. Alle handelingen rondom eten en drinken zijn een oefenplek om vaardigheden te behouden en zo zelfredzaam mogelijk te blijven:
- Door boodschappen te doen beweegt u, maakt u contacten en komt u buiten.
- Door zelf te koken denkt u na over welk menu u wilt en hoe u het klaar wilt maken.
- Bij het opruimen beweegt u allerlei spieren, waardoor u fitter blijft.
- Regelmatig eten zorgt voor dagritme.
- Doordat u zelf uw menu kiest, eet u beter waardoor u voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt, een goede weerstand behoudt en beter op gewicht blijft
Gevarieerd eten
Soms is het nodig om de structuur van de voeding aan te passen. Voeding consequent moeten aanpassen heeft consequenties voor voedselkeuze en -bereiding. Om u daarbij te helpen is de website Moeilijk Slikken beschikbaar. Hier staan onder andere kookboeken en folders voor mensen met slikproblemen.
Daarnaast is begeleiding door een logopedist én diëtist zinvol. De logopedist kijkt met u welke voeding u veilig kunt slikken; de diëtist houdt in de gaten of u voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt. Zowel de logopedist als de diëtist denken ook met u mee hoe u met smaak en plezier kunt blijven eten en drinken.
TIP! Met een staafmixer of keukenmachine kunt u voeding glad en smeuïg maken.
Voeding kunt u verdikken met bijvoorbeeld banaan. Ook is er verdikkingsmiddel te koop waarmee u eten en drinken steviger kunt maken. Dit is zonder recept verkrijgbaar bij de apotheek.
Uit eten met slikproblemen
Bij slikproblemen kunt u (tijdelijk) niet alles veilig eten en drinken. U moet rekening houden met de dikte en de structuur (de consistenties) van het eten en drinken. De volgende tips kunnen u helpen om ook buitenshuis te kunnen blijven eten en drinken.
Bereid een familiebezoek of horecabezoek goed voor:
- Bedenk vóóraf aan een café of restaurantbezoek welke eten u veilig kunt slikken.
- Neem altijd zelf een kleine lepel, een rietje en/of uw eigen beker mee.
- Vraag in een restaurant of sauzen apart geserveerd kunnen worden.
- Ga op een rustige plaats in het restaurant zitten of vraag hierom.
- Neem eventueel eigen voeding mee en geef aan dat dit nodig is om u niet te verslikken.
Moeite met kauwen?
Makkelijker
Zachte en gemalen voeding
Vermijden
Hard en taai voedsel: vlees, korst e.d.
Moeite met manipuleren van voedsel?
Makkelijker
Zachte voeding
Vermijden
Hard, korrelig of kruimelig voedsel: dun en vloeibaar
Te weinig speeksel?
Makkelijker
Zachten en vloeibare voeding: meer vocht
Vermijden
Droog voedsel
Snel verslikken in vocht?
Makkelijker
Dikvloeibare dranken
Vermijden
Dunvloeibare dranken
Moeite met doorslikken
Makkelijker
Vloeibare en zachte voeding
Vermijden
Taai en hard voedsel
Tips tegen verslikken
- Eet en drink in een rustige omgeving.
- Zet radio en TV uit en wacht met praten tot u geslikt heeft.
- Zit goed rechtop tijdens het eten en drinken.
- Plak een loszittende gebitsprothese vast met kleefpasta.
- Neem een pauze als u moe wordt.
TIP! Spoel eten niet weg met drinken, maar eet en drink na elkaar.
Eten
- Neem kleine happen. Gebruik eventueel een dessertlepel.
- Slik alle voeding weg, voordat u een volgende hap neemt.
- Houd u aan de structuur van de voeding die de logopedist heeft geadviseerd:
- Voeding met meer dan één structuur leidt sneller tot verslikken. Bijvoorbeeld: soep met groenten, vruchten op sap, sinaasappel/mandarijnyoghurt met fruit etc.
- Korrelig of plakkerig eten leidt sneller tot verslikken, bijvoorbeeld rijst, koek.
TIP! Smoothies zijn dikkere dranken zonder stukjes. Ze zijn verkrijgbaar in vele smaken. U kunt ze ook thuis gemakkelijk maken met verse producten. Zo kunt u variëren met drinken en eten als vaste voeding even niet mogelijk is. Overleg met de diëtiste over de voedingswaarden.
Drinken
- Drink uit een gewoon glas of kopje.
- Laat rietjes en tuitbekers staan, hiermee verslikken de meeste mensen zich sneller.
- Drink uw glas driekwart leeg: het laatste deel geeft een grotere kans op verslikken.
- Kies dikkere dranken of maak het drinken dikker met verdikkingsmiddel (zonder recept verkrijgbaar via de apotheek).
Medicatie
Wanneer het innemen van medicatie moeite kost:
- Let op uw houding: zit op een rechte stoel of goed rechtop in bed en slik met de kin een beetje naar beneden.
- Breek grotere tabletten in kleine stukjes.
- Neem tabletten en capsules in met appelmoes in plaats van water.
- Vraag na bij uw apotheek: welke medicatie kan gemalen worden? Is er medicatie in een andere vorm te krijgen (bijv. i.p.v. een tablet een drankje of poeder).
- Medicatie kunt u zelf malen met een keukenvijzel.