Slaapproblemen
In Nederland heeft 1 op de 4 mensen last van een slaapprobleem. Dit kan veroorzaakt worden door diverse oorzaken. U kunt denken aan slapeloosheid, teveel slaap of vreemde gedragingen in de slaap.
Het slaap apneu syndroom (OSAS) is een voorbeeld van een veelvoorkomende slaapstoornis. In het Deventer ziekenhuis is een speciaal spreekuur voor patiënten met slaapstoornissen.
Normale slaap
Mensen slapen gemiddeld 7-9 uur per nacht. Naarmate mensen ouder worden, neemt de slaapbehoefte af.
Slaap bestaat uit verschillende slaapfasen die samen een slaapcyclus vormen. Per nacht zijn er ongeveer 4 of 5 slaapcycli. Een slaapcyclus begint met slaapfase 1 en 2, dit wordt lichte slaap genoemd. In deze fase is iemand nog makkelijk te wekken.
Daarna volgt slaapfase 3, de diepe slaap. Het lichaam wordt rustiger, de hartslag neemt af en de hersenactiviteit neemt verder af. Dit wordt gevolgd door REM (Rapid Eye Movement) slaap, ook wel ‘droom’-slaap genoemd.
In deze fase is er sprake van snelle oogbewegingen en neemt de hersenactiviteit weer toe. Het lichaam blijft ontspannen. Na deze fase is het normaal dat iemand even wakker wordt, maar meestal kun je je dat niet meer herinneren. Daarna begin je aan een nieuwe slaapcyclus. Dromen komen overigens ook in de andere slaapfasen voor, maar in mindere mate.
Slaapproblemen
Er zijn verschillende soorten slaapaandoeningen.
Slapeloosheid
Dit wordt ook wel insomnie genoemd. Er is sprake van een in- en/ of doorslaapstoornis. Mensen hebben te weinig uren slaap om te voldoen aan hun slaapbehoefte. Dit kan meerdere oorzaken hebben. Indien de klachten het functioneren overdag verstoren, kan het zinvol zijn om hier verder onderzoek naar te verrichten.
Slaperigheid overdag
Dit noemen we hypersomnie. Mensen vallen makkelijk in slaap, overdag en ’s nachts. Dit kan meerdere oorzaken hebben. Narcolepsie is een aandoening die zich op jonge leeftijd kan uiten met slaperigheid overdag. Er zijn slaapaanvallen overdag die iemand maar nauwelijks kan tegenhouden. Ook kan het gepaard gaan met kataplexie. Dit houdt in dat iemand zijn spierspanning verliest, meestal uitgelokt door emoties. Daarnaast worden ook vaak klachten gezien van slaapverlammingen en vreemde dromen op de overgang van slaap naar waak of andersom. Slaperigheid overdag kan ook worden veroorzaakt door bijvoorbeeld het slaap apnoe syndroom.
Slaap gerelateerde ademhalingsstoornissen
Het bekendste voorbeeld is het obstructief slaap apneu syndroom (OSAS). Patiënten (en partners) hebben klachten van snurken en slaperigheid overdag. Zie OSAS.
Daarnaast kan er ook sprake zijn van het centraal slaap apneu syndroom (CSAS). Bij deze aandoening is er een gestoorde aansturing van de ademhaling en als gevolg daarvan treedt een ademstop op.
Vreemde gedragingen in de slaap
Dit noemen we een parasomnie. Op kinderleeftijd kan slaapwandelen of praten in de slaap voorkomen, dit is een voorbeeld van een parasomnie. Hele heftige nachtmerries komen op jonge leeftijd ook met enige regelmaat voor, de zogenoemde ‘night terrors’ en verdwijnen vaak geheel naarmate kinderen ouder worden. Op oudere leeftijd kunnen ook andere gedragingen ontstaan in de slaap, deze worden vaker gezien in de REM slaap. Daarnaast zijn er medicijnen die andere gedragingen in de slaap kunnen veroorzaken.
Beenbewegingen
Onrustige benen syndroom (Restless legs syndrome, RLS) is een aandoening die zich kenmerkt door een drang de benen te bewegen. Deze klachten nemen toe in rust en naarmate de dag vordert. Meestal is er in de nacht ook sprake van spontane beenbewegingen. Spontane beenbewegingen in de nacht komen ook veel voor zonder een bewegingsdrang en gaan niet altijd gepaard met slaapverstoring.
Verstoring van de biologische klok
Dit worden circadiane ritmiekstoornissen genoemd en komen met regelmaat voor bij jongvolwassenen. Er is bij deze groep mensen meestal sprake van een verlate biologische klok waardoor het inslapen moeilijk gaat en opstaan ook moeilijk is. Op oudere leeftijd kan de biologische klok vervroegen, waardoor oudere mensen vroeger naar bed gaan en ook vroeg opstaan.
Onderzoek en diagnose
Onze slaappoli is multidisciplinair. Dit wil zeggen dat er verschillende specialisten werkzaam zijn. U kunt tijdens uw bezoek in aanraking komen met een longarts, KNO arts of neuroloog. Deze specialisten worden ondersteund door consulten. De slaapconsulenten zijn speciaal opgeleid om patiënten met slaapstoornissen te begeleiden onder supervisie van een specialist.
De KNO artsen en longartsen houden zich voornamelijk bezig met diagnosticeren van slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen zoals het slaap apnoesyndroom (OSAS). De overige slaapstoornissen worden gediagnosticeerd en behandeld door de neuroloog. Te denken valt aan slapeloosheid, stoornissen in de biologische klok, gedragingen tijdens de slaap of overmatige slaperigheid overdag. Beide neurologen zijn Europees geregistreerd somnoloog.
Onderzoeken
Om tot een juiste diagnose te komen wordt vaak onderzoek gedaan. Deze onderzoeken kunnen, afhankelijk van de aard, plaatsvinden op de longfunctieafdeling, klinische neurofysiologie of KNO afdeling.